به نقل از «جام جم آنلاین»

اعتیاد پهلوی‌ها به کودتا / ۱۰۲ سال پس از مانور قدرت انگلیس در تهران

تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۶۹۵۷۵

حکایت این کودتا، بیانگر اعتیاد خاندان پهلوی به مداخله خارجی در کشور است، اعتیادی که در سال ۱۳۳۲ نیز یکبار دیگر تکرار شد و حالا این خاندان در خیال خام بازگشت به قدرت با توسل به همان شیوه‌هاست.

دکتر امید اخوی پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به وقوع کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و آغاز قدرت گرفتن رضا خان در سپهر سیاسی ایران به خبرنگار جام جم آنلاین گفت: برای ارزیابی دقیق این پدیده باید تحولات آن مقطع زمانی را مورد بررسی دقیق قرار داد و چون شناخت دوره مورد نظر تا حدود زیادی گره‌ها و ابهام این اتفاق را روشن می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی با بیان اینکه در آن دوره کشورمان به لحاظ شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وضعیت نامطلوبی داشت تصریح کرد: روی کارآمدن کابینه‌های متعدد که از دوام و قوام کافی برخوردار نبود و کارایی و درایت لازم را هم برای بهبود وضعت مردم نداشتند باعث شد که ایران شرایط نابسامانی را تجربه کند و دولت‌ مستقر هم به جهت وابستگی به نیروی بیگانه تلاشی برای حل مشکلات نمی کرد و اوضاع مالی کشور بسیار وخیم بود و ناامنی در بسیاری از نقاط ایران موج می‌زد.

وی ادامه داد: طبعا در چنین وضعیتی مردم نگاه نامطمئنی نسبت به هیات حاکمه داشتند و امیدی هم به بهبود شرایط نداشتند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به نقش انگلیس در شکل‌گیری کودتای اسفند ۱۲۹۹ بیان کرد: واقعیت آن است که دولت بریتانیا از مدت‌ها قبل مداخلات سیاسی و حتی نظامی خود در ایران را آغاز کرده بود و حتی در اتخاذ بسیاری از تصمیم‌گیری ها نقش داشت و اگرچه برخی از دولت‌ها هم وابستگی تام و تمامی به این نیروی بیگانه داشتند اما تصور دولتمردان انگلیسی این بود که چهره‌های سیاسی موجود امکان نقش آفرینی مناسب برای تامین اهداف بریتانیا را ندارد.

این صاحبنظر مسائل تاریخی افزود: از این رو، براساس یک برنامه مشخص در پی آن بود تا با برنامه ریزی و پشتبانی کودتا مهره‌های خود را وارد عرصه سیاست و هیات حاکمه کند تا اهدافش بیشتر تامین شود. این نکته را هم باید مورد توجه قرار دهیم که در آن زمان حفظ هندوستان و تامین منافع بریتانیا در خلیج فارس برای دولتمردان انگلیسی از اهمیت حیاتی برخوردار بود.

اخوی ادامه داد: براساس مهره‌چینی های انگلیس، عوامل اجرایی کودتا شامل دو بازوی نظامی و سیاسی بودند. چهره نظامی این اتفاق شخص رضا خان میرپنج بود که هنوز تا آن مقوع مناصب سیاسی بالایی را کسب نکرده و بازوی سیاسی کودتا هم سید ضیا‌ءالدین طباطبایی مدیر روزنامه رعد و مدافع سرسخت قرارداد ۱۹۱۹ بود با پیوند این دو نیرو اجرایی ، کودتا وارد فاز عملیاتی شد.

وی با بیان اینکه ورود رضا خان به ماجرای کودتا مرحله به مرحله باعث برکشیدنش در سپهر سیاسی ایران شد، گفت: ورود این شخص به عرصه سیاسی باعث شد که او بعدها نقش‌های اساسی پیدا کند و تا در نهایت رضا خان توانست با تغییر سلطنت مقدمات انقراض سلسله قاجار و جایگزینی سلسله پهلوی را فراهم بیاورد.

این پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به فضای اجتماعی و سیاسی کشور در آن مقطع زمانی تاکیدکرد: وجود بی نظمی، فساد، کمبود منابع مالی،‌شرایط سخت زندگی و همچینن وقوع ناامنی در برخی از نقاط کشور و علاوه بر این تکاپوهای خودجوش برخی از چهره های سیاسی در اقصی نقاط ایران مثل شیخ محمد خیابانی در آذربایجان، میرزا کوچک خان جنگلی،‌قیام تنگستانی‌ها در جنوب شرایط کشور را در وضعیت بغرنجی قرار داده بود و حتی تلقی برخی از افراد جامعه این بود که تغییر ریل سیاستگذاری در کشور حتی در قالب کودتا شاید بتواند نظم و امنیت را به کشور برگرداند.

اخوی در مورد اطلاق نام کودتا برای واقعه سوم اسفند 1299 و ابهاماتی که از سوی برخی از سلطنت طلبان مطرح می شود تصریح کرد: معنا کودتا کاملا مشخص است و روند ماجرا در آن مقطع زمانی بدین صورت بوده که نیروی نظامی و سیاسی با مدیریت ،‌طراحی، تامین امکانات مالی و حمایت های معنوی انگلیسی به میدان آمدند و با زور و اجبار دولت قانونی مستقر را ملزم به استعفا و احمد شاه قاجار را مجبور به صدور فرمان نخست وزیری برای سیدضیا ‌الدین طباطبایی کردند. بنابراین کاملا می توان دریافت که این تحرک نظامی و سیاسی در قالب کودتا به وقوع پیوست و باعث تغییرات مهمی در ایران شد.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: پهلوی کودتا بریتانیا رضا خان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۶۹۵۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ریزش سنگین دلار در بازار تهران؛ بازگشت دوباره به کانال ۵۰ هزاری را شاهدیم؟

 قیمت دلار که در روزهای نخست امسال و مخصوصا پایان تعطیلات نوروز به دلیل بالا گرفتن تنش‌های منطقه‌ای و حمله صهیونیست‌ها به کنسولگری ایران در دمشق به اوج خود رسیده بود این روزها به شدت درحال ریزش است.

تسنیم در گزارشی نوشت: قیمت دلار در آن ایام به دلیل تشدید تنش های منطقه ای و نگرانی از شدت درگیری‌ها بین ایران و اسرائیل به ۷۰ هزار تومان هم رسید؛ دلال‌های خیابان فردوسی همان موقع اذعان می کردند که منتظر دلار ۷۵ هزار تومانی بودیم!

اما با پاسخ قاطع ایران و ناتوانی صهیونیست‌ها از ادامه درگیری، ریزش قیمت‌ها در بازار ارز و طلا آغاز شد و همچنان هم ادامه دارد. قیمت دلار که در معاملات اول صبح ۲۶ فروردین ماه (فردای پاسخ قاطع ایران به اسرائیل) در بازار غیررسمی به ۷۰ هزار تومان رسیده بود در معاملات نخست صبح امروز ۹ اردیبهشت ماه به کانال ۶۰ هزار تومان برگشته است. بعبارتی دلار در دو هفته ۱۰ هزار تومان کاهش داشته است و آنطور که فعالان حاضر در بازار ارز پیش بینی می کنند در روزهای آینده نیز بازهم شاهد ریزش سنگین قیمت‌ها در بازار خواهیم بود.

مشاهدات میدانی از بازار ارز در صبح روز بعد از پاسخ ایران به اسرائیل بیانگر نگرانی دلال‌ها از عقب ماندن از بازار و فرار از ضررهای سنگین به دلیل ریزش قیمت ها بود. این وضعیت در دو هفته گذشته همچنان در بازار منوچهری و فردوسی و سبزه میدان حاکم است و دلال‌ها برای اینکه بیشتر از این ضرر نکنند دلارهایی را که قبلا در قیمت های بالا خریده بودند فروختند و فعلا هم قصد خرید ندارند.

بازار کاملا در این ۱۴ روز فروشنده بوده و کمتر خریداری حاضر به خرید ارز شده است چراکه همه چشم انتظار کاهش بیشتر قیمت ها هستند؛ فعالان بازار ارز می گویند بعد از کاهش تنش های سیاسی، هیجانات کاذب و جو منفی بازار تخلیه شد و همین امر به ادامه دار شدن سیر نزولی قیمت ها کمک کرد.

برخی دیگر البته می گویند علاوه بر کاهش سطح ریسک‌های سیاسی، وجود احتمالاتی مبنی بر شروع مذاکرات هسته‌ای و اخبار مثبت درآمدهای نفتی هم به ریزش قیمت ها در بازار دامن زده است در عین حال سفر رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد به عربستان نیز به عنوان عامل اثرگذار دیگری در روند نزولی قیمت ها در بازار طلا و ارز عنوان می شود.

قیمت دلار صبح امروز در بازار آزاد تهران به کانال ۶۰ هزار تومان بازگشته است؛ قیمت دلار هرات نیز که اهمیت بالایی در بازار ارز دارد و کاهش و افزایش قیمت آن بر بازار تاثیرگذار است از عصر دیروز به کانال ۶۰ هزار تومان بازگشته بود و هم اکنون به کانال ۵۰ هزار تومان بازگشته و با قیمت ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان معامله می شود. علاوه براین قیمت درهم امارات هم به عنوان یکی دیگر از عوامل موثر بر نرخ ارز در بازار داخلی شیب نزولی را در پیش گرفت و در کانال ۱۶ هزار تومان عقبگرد قابل توجهی را تجربه کرد.

سیگنال قیمتی از هرات و امارات باعث شده تا فعالان بازار ارز احتمال بازگشت قیمت دلار در بازار تهران را به کانال ۵۰ هزار تومان طی امروز و فردا بسیار جدی بدانند؛ علاوه بر این گفته می شود حضور جدی بازارساز و تزریق های سنگین درهم امارات موجب شده تا اکثر بازارها این روزها فروشنده شوند چراکه احتمال ریزش بیشتر قیمت ها تقویب شده است.

ریزش قیمت ها در حالی در بازار ارز ادامه دارد که کارشناسان و فعالان اقتصادی متعددی از همان روزهای پرتنش بازار و ثبت رکوردهای نجومی به مردم هشدار می دادند که عوامل بنیادی بازار از این افزایش‌های هیجانی حمایت نمی‌کند و با کاهش التهابات سیاسی، تب دلار هم به‌زودی فروکش می‌کند.

یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفته است: اگر شوک سیاسی جدید رخ ندهد، احتمال دارد دلار به دامنه ۵۰ هزار تومان برگردد.

جهانبخش سنجابی شیرازی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با تأکید بر اینکه روند افزایش نرخ ارز قطعاً در میان‌مدت متوقف خواهد شد؛ گفت: با هر شدتی که هیجانات موجب شده است نرخ ارز افزایش یابد، با همان شدت هم تخلیه خواهد شد و نرخ ارز به قیمت‌های قبلی بازمی‌گردد.

او تأکید کرد: به‌طور قطع نوسانات چند هفته اخیر بازار ارز بیش از این که ریشه اقتصادی داشته باشد، ریشه سیاسی ـ امنیتی دارد و با همان شدتی که رشد کرده است با همان شدت نیز سقوط خواهد کرد، بنابراین مردم باید دقت کنند که حتی برای کسب سود در دام سفته‌بازها نیفتند تا آسیبی متوجه سرمایه‌هایشان نشود.

حسینی دبیر اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق زمانی نیز گفته بود: شوک یا تنش سیاسی در کشور رخ می‌دهد مردم نه از روی نیاز، بلکه به علت نگرانی از افزایش قیمت دلار در آینده اقدام به خرید ارز می‌کنند، درگیری‌های سیاسی ایران و منطقه خاورمیانه باعث افزایش موقتی نرخ دلار شد؛ البته این موضوع به ایران محدود نمی‌شود بلکه درگیری سیاسی در هر کشوری باعث ایجاد التهاب در بازارهای مالی آن کشور می‌شود.

وی افزود: رشد قیمت دلار در بازار غیررسمی به عملکرد بانک مرکزی ارتباط چندانی ندارد؛ چون این بانک بیشتر بر رفع نیازهای قانونی از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران تمرکز دارد. از گذشته تاکنون بازارسازی و فضاسازی وجود داشته به طوری که عده‌ای با سواستفاده از شرایط ایجاد شده اقدام به نرخ سازی می‌کنند و با دامن زدن به التهابات منافع بسیاری به دست می‌آورند. اگر دولت امسال نیز بتواند درآمدهای ارزی پایدار نسبتاً خوبی داشته باشد احتمال دارد نوسانات نرخ ارز به حداقل برسد.

سید کمال سیدعلی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم، گفته بود: عملیات مقتدرانه نظامی ایران در وعده صادق باعث شد شاهد تأثیر آن‌چنانی بر افزایش نرخ ارز نباشیم و حتی روند قیمتی نیز به‌خلاف فضاسازی‌ها و پیش‌بینی‌ها نزولی شد.

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی بیان داشت: زمانی که در چند روز نرخ ارز به‌مقدار زیادی افزایش می‌یابد، نشان می‌دهد که این نوع بالا رفتن نرخ ارز ناشی از شوک‌های غیراقتصادی است، در این زمان همه به عملکرد بانک مرکزی حساس می‌شوند زیرا این بانک موفق شده بود ۱۱ ماه ۱۴۰۲ نرخ ارز را در کانال مشخصی ثابت نگه‌دارد. زمانی که تنش‌های سیاسی کاهش می‌یابد، پرش نرخ ارزی که در زمان بحران سیاسی به وجود آمده بود، تخلیه می‌شود و در این زمان است که نرخ ارز کاهش خواهد یافت.

همانطور که در روزهای پرتلاطم بازار ارز و طلا در هفته های قبل به دفعات از سوی کارشناسان اقتصادی و مسئولان اقتصادی هشدار ریزش قیمت ها به محض فروکش کردن تنش ها داده می شد، این ایام شاهد ثبت قیمت های لحظه ای و البته کاهشی از طلا، سکه و انواع ارز هستیم.

قیمت دلار هم اکنون (در لحظه انتشار این گزارش) در بازار آزاد تهران ۶۰ هزار و ۱۰۰ تومان و قیمت دلار هرات ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان اعلام شده است. سکه بهار آزادی طرح جدید نیز بازهم روند کاهشی داشته و به کانال ۴۰ میلیون تومان بازگشته است؛ هم اکنون سکه طرح جدید با قیمت ۴۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان فروخته می شود. قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز که در هفته های گذشته برای ساعتی به ۴ میلیون تومان هم رسیده بود هم اکنون به کانال ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بازگشته است.